EOS calculator: veilig verminderen van neonataal antibioticagebruik

08/09/'25

Contactpersoon: Niek Achten

E-mailadres contactpersoon: n.achten@erasmusmc.nl

Korte samenvatting van het initiatief:

Implementatie van de neonatale Early Onset Sepsis (EOS) calculator voor pasgeborenen ≥34 weken, inclusief EPD-beslisondersteuning heeft als doel een substantiële vermindering van onnodig antibioticagebruik voor verdenking EOS. Het hiermee voorkomen van onnodige ziekenhuisopnames na geboorte heeft grote impact. Resultaten van een Nederlandse cluster-RCT tonen een veilige en sterke reductie van antibiotica in de eerste 24 uur. Implementatie sluit aan op Passende Zorg en IZA (waardegedreven zorg, juiste zorg op de juiste plek), en wordt ondersteund door ouderparticipatie via Care4Neo.
Bron: van der Weijden ea. 2025

Doelen
- Reductie antibiotica voor verdenking EOS binnen 24 uur postpartum bij pasgeborenen ≥34w van baseline ≤2,5% van alle pasgeborenen binnen 12 maanden na implementatie per centrum.
- EPD-integratie (HiX/EPIC) met of zonder ordersets in ≥90% van deelnemende ziekenhuizen die de EOS calculator implementeren.
- Shared decision making: EOS calculator resultaten bieden een geïndividualiseerde risicoscore per pasgeborene; te bespreken met ouders wanneer van toepassing.
- Toekomst: landelijke monitoring van antibioticagebruik en infecties, en verbetering (kalibratie) van de EOScalculator.
Regulier zorgproces versus nieuw zorgproces
Huidig (categorisch, NL adaptatie van NICE 2012):
- Telling van (maternale/neonatale) risicofactoren (red/nonred flags); start antibiotica bij ≥1 red of ≥2 nonred flags.
- Variatie tussen centra, beperkte datagedreven onderbouwing, hoog antibioticagebruik.
Nieuw (EOS calculator):
- Multivariabele risicoschatting (maternale factoren + kliniek neonatus) → kwantitatieve kans op EOS.
- Minder antibioticagebruik, meer risicoafhankelijke observatie/monitoring.
- EPD beslisondersteuning met standaard ordersets mogelijk
- Ouderparticipatie: gepersonaliseerde uitleg over risicoafweging en de noodzaak en/of nadelen van antibiotica.
Gevolg voor zorgpad: minder onnodige antibioticablootstelling, minder infusen/opnames, minder labprikken; duidelijke escalatiecriteria bij klinische observatie. Kinderen die eerder antibiotica kregen, kunnen nu vaak op de kraamafdeling geobserveerd worden.
Evaluatie
Barrières
EPD-inbedding en ICT resources; lokale variatie in observatiecapaciteit; scholingsbehoefte; borging van 24 uur goede monitoring op verlos/kraam.

Succesfactoren
Sterke NLevidence (clusterRCT), alignment met antimicrobiële stewardship en IZA/ZE&GG, draagvlak bij Care4Neo, lowcost implementatie met hoge impact.

Bereikt/te bereiken
RCT afgerond (veilig/efficiënt); implementatietoolkit/EPD templates beschikbaar; landelijke implementatie en EPD integratie gaande, monitoring en kalibratiesysteem in ontwikkeling.
Waarom is dit een passende zorg initiatief?
- Waardegedreven: sterke reductie van onzinnige antibioticabehandeling en bijbehorende handelingen en ziekenhuisopname; minder kosten gerelateerd aan deze opnames. De EOScalculator is beslisondersteunend; de klinische verantwoordelijkheid blijft bij de behandelend arts.
- Samen met en rondom de patiënt (ouderkind): ouderinformatie, keuzeondersteuning, observatie dichtbij moederkind; Care4Neo medeindiener.
- Juiste zorg op de juiste plek: waar mogelijk observatie op kraam/roomingin i.p.v. onnodige NICU/MCopname.
- Gezondheid i.p.v. ziekte: voorkomen van schadelijke bijeffecten (microbioom, latere allergie/asthma-associaties), beperken van antimicrobiele resistentie.
- Prettige werkomgeving: minder onnodige procedures; EPD ondersteuning verlaagt de administratieve last.
Website
https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(25)00351-7/fulltext
Betrokken partijen
- Care4Neo – co-indiener en partner RCT; co-creatie ouderinformatie, toetsing begrijpelijkheid, feedback op zorgervaring.
- SPIN (Samenwerkingsverband Pediatrie in Nederland): funding RCT.
- Ziekenhuizen: toenemend draagvlak voor implementatie bij kinderartsen.
- EPD-leverancier en applicatiebeheerders: succesvolle ChipSoft (HiX) samenwerking, EPIC-integratie ontwikkeld door applicatiebeheerder.
- NVK-richtlijncommissie: actuele herziening richtlijn met aandacht voor EOScalculator.
- Onderzoeksnetwerk: SPIN
Medisch inhoudelijke eisen
- NL-richtlijn (categorisch): actueel nog adaptatie van NICE (2012) voor vroege neonatale infectie (≥34w) – huidige praktijk; implementatiestudies van de EOS calculator geven aanleiding tot herziening, dit is momenteel gaande.
- EOS calculator: multivariabel risicomodel gevalideerd in (grote) observationele studies; veiligheid en specifieke aanpassingen voor de Nederlandse situatie zijn bevestigd in een Nederlandse RCT.
Organisatorische randvoorwaarden (logistiek, scholing, ICT)
- Logistiek: afspraken met kraam/verlos over observatie inclusief duidelijke
  escalatiecriteria en beoordeling door kindergeneeskunde; materiaal voor instructies voor ouders over infectierisico ten tijde van ontslag.
- Scholing: gebruik EOS calculator via nascholingsliteratuur.
- ICT & governance: HiX/EPICintegratie, al dan niet met gekoppelde ordersets; aansluiting op dataverzameling voor monitoring van antibioticagebruik en herkalibratie.
Financiering van het nieuwe zorgproces
Funding van de EOS calculator RCT: SPIN. Implementatie en gebruik van de EOS calculator zijn kosteloos.
Borging van de kwaliteit
Lokale ziekenhuizen kunnen het antibioticagebruik zelf monitoren, of via de (in ontwikkeling zijnde) landelijke monitoring via gefedereerde data-analyse. Via EPD integratie kunnen ziekenhuizen met EOS calculator implementatie bijdragen aan kalibratie en verbetering van de EOS calculator.