Polikliniek Samen: een regionaal samenwerkingsverband voor kinderen met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK)

1. We zorgen ervoor dat bij kinderen en jongeren met aanhoudende lichamelijke klachten, zonder duidelijke somatische aandoening, een langdurig medisch traject, en onnodige medische onderzoek wordt voorkomen.
2. Door goed in kaart te brengen welke biopsychosociale factoren een rol spelen bij het voortbestaan van de klachten, kunnen we aanknopingspunten voor herstel formuleren. Op basis van deze bevindingen wordt een behandeladvies op maat gemaakt, “de juiste zorg”. Herhaal contacten bij kinderarts worden vervangen door passende verwijzingen naar nulde-, eerste- of tweedelijns behandelaren.
3. Door goede criteria te formuleren voor verwijzing naar specialistische ggz, worden onnodige verwijzingen naar SGGZ voorkomen, en zijn verwijzingen verplaatst naar basis ggz.
4. Het netwerk van behandelaren in de regio heeft bijgedragen aan verwijzingen passend bij de situatie van patiënt, zo mogelijk dichtbij het leefgebied van patiënt, “de juiste plek”.
5. Door kinderen en jongeren verzuimbegeleiding door jeugdarts aan te bieden, krijgen zij deze zorg door de zorgprofessional met expertise en wordt een deel van de zorg die anders door kinderarts of huisarts zou worden verleend vervangen, “de juiste zorg op de juiste plek”.

Regulier zorgproces: 

In de benadering van kinderen met ALK wordt door (kinder)artsen veel nadruk gelegd op de aan- of afwezigheid van somatische problematiek. Zonder voldoende aandacht te hebben voor eventuele psychosociale factoren die een rol spelen bij de klachten. Kinderen blijven hierdoor te lang in het ziekenhuis, er wordt vaak onnodig kostbaar medisch onderzoek gedaan en een effectieve behandeling wordt te laat gestart, of op de verkeerde plek. Als artsen (uiteindelijk) verwijzen naar ggz voor behandeling wordt aldaar regelmatig de samenhang tussen psychische en somatische factoren niet of te weinig besproken of betrokken in het behandelplan.
Kinderartsen communiceren nauwelijks met jeugdartsen als er veel schoolverzuim is vanwege lichamelijke klachten. Terwijl jeugdartsen zijn verbonden zijn aan scholen en de taak hebben te ondersteunen bij re-integratie naar school. Kortom, er is in het reguliere zorgproces onvoldoende samenwerking tussen het medische en psychische en sociale domein.

Nieuw zorgproces:
Een gezamenlijke intake door kinderarts en psycholoog voor kinderen/jongeren met aanhoudende lichamelijke klachten, zorgt ervoor dat psychosociale factoren die een rol spelen bij het persisteren van de klachten beter worden gesignaleerd. De brede benadering van klachten volgens het biopsychosociaal model wordt goed gewaardeerd door kinderen/jongeren en ouders. Een multidisciplinair overleg met een brede groep deskundigen draagt bij aan het opstellen van een patiëntgericht behandelvoorstel. Behandeling van aanhoudende lichamelijke klachten is altijd maatwerk. Voor behandeling van de jongeren zo dicht mogelijk bij huis, is er gewerkt aan een netwerk van behandelaren op zowel biologisch, psychologisch en sociaal gebied in regio Haaglanden (www.Samenzoekt.nl). Als er sprake is van schoolverzuim kunnen jeugdartsen door kinderartsen worden betrokken om verzuimbegeleiding op te starten. Iedereen in het netwerk werkt volgens het biopsychosociale model en spreekt dezelfde taal over ALK. We onderhouden dit door jaarlijks netwerkbijeenkomsten te organiseren.

Succesfactoren:

1. Het was al vroeg in het traject duidelijk dat alle betrokken partijen een gedeelde visie hebben over de juiste zorg en de juiste plek voor kinderen/jongeren met ALK; het belang van demedicaliseren en van aanhoudende lichamelijke klachten en ruimte voor verbetering in samenwerking tussen kinderartsen en jeugdgezondheidzorg.
2. Samenwerking tussen kinderartsen en jeugdartsen werd versterkt middels MDO’s en netwerkbijeenkomsten. Voor beide partijen heeft dit meerwaarde, vanwege betere patiëntenzorg en kennisoverdracht, om die reden kon dit ondanks capaciteitsproblemen toch doorgang vinden.
3. De verandering naar meer digitaal werken door corona maatregelen heeft bijgedragen aan voortgang van MDO’s.
4. We kregen verschillende mogelijkheden om onze werkwijze uit te dragen, regionaal en landelijk. Twee video’s werden ontwikkeld door Gezond Gelukkig Den Haag. Naast de door onze eigen bijeenkomsten, vonden presentaties door ons plaats tijdens: landelijke studiedag SOLK bij kinderen, regionale scholing “Haagse Praat”, workshop praktijkmiddag Zie Mij Nu van Proscoop, workshop tijdens Werkconferentie LUMC-Campus Den Haag, en huisartsen nascholing georganiseerd door HMC.

 

Belemmeringen:

1. De uitvoering van multidisciplinaire spreekuren was afhankelijk van 1 kinderarts (tevens projectleider). Dat is een kwetsbaarheid en zorgde voor lange wachttijden. Pogingen om een collega kinderarts te betrekken waren niet succesvol. De vakgroep kindergeneeskunde en management hebben er wel voor gekozen om in het profiel voor een nieuw aan te stellen kinderarts per september 2022 deelname aan polikliniek Samen op te nemen.
2. Er zijn ondanks verplaatsing van zorg naar BGGZ nog altijd lange wachttijden bij SGGZ Jeugd. Dit is in onze regio, en landelijk, een grote belemmering voor het behalen van succesvolle behandelresultaten. Onze aanpak zou ook in andere regio’s kansen kunnen bieden om wachttijden te verkorten.
3. Terugkoppeling door behandelaren waar patiënten naar verwezen werden kan beter. Het gebeurde vaak dat er geen terugkoppeling kwam, ook niet van de wachttijden. Als patiënt langdurig op wachtlijst staat, of als behandeling onvoldoende succesvol was, hadden wij graag terugkoppeling gehad, om na te denken over behandelopties tijdens wachttijd, of aanvullende behandelingen.
4. De deelname aan de focusgroep door jongeren was beperkt. Mogelijk heeft de corona lockdown hierbij een rol gespeeld.

1. Waarde gedreven: Ieder kind/gezin heeft een eigen verhaal en andere behoeften, en dat vraagt om maatwerk.
2. Samen met en gezamenlijk rondom de patiënt tot stand: Zorgverleners uit medische en psychisch domein werken samen rond het kind en gezin. Tijdens de intake wordt voldoende tijd genomen om te luisteren naar kind en ouders.
3. De juiste zorg op de juiste plek: Domeinoverstijgend netwerk van behandelaren die zorg kunnen verlenen zo dicht mogelijk bij huis. In de nulde- of eerstelijn als het kan, en alleen in de tweede- of derdelijn als nodig.
4. Gezondheid i.p.v. ziekte: We richten ons op verbetering van kwaliteit van leven, zodat het kind weer kan meedoen met de dingen die voor hem/haar belangrijk zijn (o.a. school).

https://samenzoekt.nl/

Bij het opstarten van polikliniek Samen is vanuit de afdeling Kindergeneeskunde en afdeling Medisch Psychologie van het Haaglanden Medisch Centrum samengewerkt met Jeugdgezondheidszorg Den Haag en Zuid Holland West, huisartsen, psychologen, ggz instellingen (o.a. Youz), kinderfysiotherapie Spring, Basalt revalidatie, de Haagse Hogeschool, Gemeente Den Haag en vele andere betrokkenen.

Tevens werden kinderen, ouders en ervaringsdeskundigen betrokken.
De kinderen/jongeren en ouders die we gezien hebben op het multidisciplinair spreekuur, werden gevraagd om anoniem een vragenlijst in te vullen. Er werden oa vragen gesteld over hoe zij het consult hadden ervaren, of er voldoende mogelijkheid voor eigen inbreng was en wat verbeterpunten waren.
Halverwege het project werden alle jongeren uitgenodigd om deel te nemen aan een focusgroep. Dit werd georganiseerd door een onderzoeker van de Haagse Hogeschool.
Onze werkwijze is vroeg in het traject besproken met Stichting Kind en Zorg, de landelijke vertegenwoordiger van kinderen en jongeren in het ziekenhuis.
Enkele ervaringsdeskundigen zijn bij onze netwerkbijeenkomsten aanwezig geweest en hebben ervaringen kunnen delen met deelnemers van die bijeenkomsten.

De NVK richtlijn SOLK bij kinderen is gebruikt als leidraad.

De opstart van het project polikliniek Samen werd gefinancierd uit een ZonMw subsidie (programma de Juiste Zorg op de Juiste Plek). De eerste 2 jaren konden we daarmee een projectondersteuner betalen, verschillende bijeenkomsten organiseren en ook de jeugdartsen vergoeden voor de tijdsinvestering.

Gedurende die periode werd het voor alle betrokken partijen duidelijk hoe waardevol de samenwerking is. Na beëindigen van subsidie kon het project worden doorgezet binnen basiszorg. Voor netwerkbijeenkomsten is wat financiële ondersteuning nodig. Tot nu toe slaagden we erin om het afwisselend bij een van de partners te laten plaatsvinden (ziekenhuis, JGZ, ggz etc.) zodat kosten gedeeld worden.