Kwaliteitsdocument

Overweeg de diagnose anafylaxie en behandel met adrenaline i.m. : 

• Bij het acuut en/of kort na elkaar ontstaan van 2 of meer symptomen van 2 verschillende orgaansystemen (huid, bovenste- en/of onderste luchtwegen, gastro-intestinaal, circulatoir)

OF 

• Bij een acute bloeddrukdaling na blootstelling aan een allergeen.

 

In dit document worden de volgende definities gehanteerd:

Definitie anafylaxie: Tabel 1 

Tabel 1 Klinische criteria anafylaxie (Sampson, 2006)

Acuut ontstaan symptomen van huid en/of mucosa             En één van de volgende criteria: a. Respiratoire klachten; b. Circulatoire klachten.

Twee of meer van de volgende symptomen die optreden na blootstelling aan een voor de patiënt verdacht allergeen Huid-mucosa; Respiratoire klachten; Circulatoire klachten; Persisterende gastro-intestinale klachten.

Bloeddrukdaling na blootstelling aan een voor de patiënt bekend allergeen Kinderen: lage systolische bloeddruk (voor de leeftijd) of meer dan 30% daling in systolische bloeddruk 1 tot 12 mnd.: systolische RR < 70 mm Hg; 1 tot 10 jaar: systolische RR < 70 mm Hg + 2x lftd (jaren) mm Hg; 11 tot 17 jaar: systolische RR < 90 mm Hg.

 

Consensus definitie anafylaxie:
Anafylaxie is een acute, ernstige, levensbedreigende, systemische allergische reactie. Het betreft een klinische diagnose, waarbij acuut ontstane klachten en symptomen van de luchtwegen en circulatie het meest bedreigend zijn. De reactie gaat meestal, maar niet altijd gepaard met cutane en/of gastro-intestinale symptomen. 

Prevalentiecijfers van anafylaxie lopen erg uiteen omdat de definitie van anafylaxie complex is. Anafylaxie is een klinische diagnose, zowel symptomen als ernst van een reactie kent een grote variatie. Hierdoor wordt een anafylactische reactie niet altijd herkend waardoor de diagnose vaak niet gerapporteerd wordt. Geschat wordt dat in Europa 3 op de 1000 personen op een bepaald moment in zijn leven een anafylactische reactie doormaakt [blz 11].

Tabel 3 

Tabel 3 Differentiaaldiagnose (Muraro, 2014)

Huid/ mucosa Chronische of fysische urticaria Hereditair of verworven angioedeem Oraal allergie syndroom

Respiratoire ziekten Astma of een status astmaticus Trachea- of bronchusobstructie Acute laryngotracheitis

Gastro-intestinale klachten FPIES (Food Protein Induced Enterocolitis Syndrome)

Cardiovasculaire ziekten Vasovagale collaps Cardiale aritmieën Shock (diverse oorzaken)

Neuropsychiatrische ziekten Hyperventilatie Epilepsie Coma op basis van metabole stoornis of trauma Psychische stoornissen (paniekstoornis, somatoforme of dissociatieve stoornissen, psychose)

Endocrinologische ziekten Feochromocytoom Carcinoid syndroom Hypoglykemie Thyreotoxische crise

Farmacologische of toxische reacties Alcohol Histamine Opiaten

Anafylaxie is een klinische diagnose. Derhalve is het belangrijk om de symptomen tijdig te herkennen. Tabel 2  toont gradering naar de ernst van de reactie met hierbij een behandeladvies.

In de acute fase van anafylaxie is aanvullende diagnostiek niet zinvol. Indien er bij meerdere reacties twijfel bestaat of er sprake is van anafylaxie kan bepalen van serumtryptase overwogen worden.

Adrenaline [Module 1.1]

Zie Tabel 1.1.2 voor het behandelschema betreffende anafylaxie 

Tabel 1.1.2 Behandelschema anafylaxie

Behandel anafylaxie direct met adrenaline intramusculair, toegediend anterolateraal in het bovenbeen [blz 21 en22].

Dosering:

Adrenaline auto-injector AAI 0,15 mg bij kinderen < 25 kg;
AAI 0,3 mg bij kinderen ≥ 25 kg;

indien gewicht onbekend:

AAI 0,15 mg <6 jr.;
AAI 0,30 mg ≥ 6 jr.

Herhaal dit indien na 5 tot 10 minuten onvoldoende effect is bereikt.

Verwijder de luxerende/onderhoudende factor.

Controleer vitale parameters, geef zo nodig zuurstof en volg behandelschema (zie tabel 1.1.2).

 

Antihistaminica [Module 1.2] [ Tabel 1.2.1]

Overweeg oraal toedienen van een 2e generatie antihistaminica bij cutane reacties ten tijde van anafylaxie (NADAT adrenaline i.m. is toegediend) [blz 27].

Gebruik bij kinderen onder de leeftijd van 1 jaar desloratadine- of (levo)cetirizinedrank [blz 28].

Gebruik bij voorkeur geen Clemastine (Tavegyl) oraal, i.v. of i.m. voor de behandeling van anafylaxie bij kinderen (vanwege bijwerkingen zoals onder andere sufheid en hypotensie) [blz 27].
 

3. Steroiden [Module 1.3] [Tabel 1.3.1]

Overweeg corticosteroïden als vervolginterventie (NADAT adrenaline i.m. is toegediend) bij [blz 35]:

• Hoge luchtwegobstructie (stridor).
• Slecht gecontroleerd en/of ernstig astma.
• Ernstige respiratoire symptomen ten tijde van de anafylaxie.
• Ernstige anafylaxie bv met hypotensie, of waarbij meerdere malen adrenaline moet worden toegediend.
• Anafylaxie met bifasisch beloop in de voorgeschiedenis. 

Er zijn geen contra-indicaties voor intramusculaire toediening van adrenaline bij anafylaxie [blz 21-23]. Bijwerkingen zijn meestal kortdurend (minuten) en kunnen bestaan uit bleekheid, trillerigheid, hartkloppingen en hoofdpijn. Intraveneuze toediening bij circulatoir stabiele patiënten kan gepaard gaan met ernstige bijwerkingen (hypertensie, myocardinfarct en ritmestoornissen) en is dus niet aangewezen als directe behandeling van anafylaxie. Bij gebruik van bètablokkers kan adrenaline i.m. minder effect hebben. Indien na 2 giften adrenaline i.m. geen effect wordt gezien kan glucagon intraveneus overwogen worden (Sampson, 2006). Het bewijs hiervoor is echter zeer beperkt (Thomas, 2005).

Verantwoordelijke samenvatting
Deze samenvatting werd ontwikkeld door:

• Mevrouw dr. N.J.T. Arends
• Mevrouw T. Sieswerda-Hoogendoorn

Na toediening adrenaline i.m. 

Indien vlot en volledig herstel na toediening van 1 gift adrenaline i.m., observeer ten minste 4 uur in specialistische setting.

Overweeg opname voor 24 uur bij meer dan 2 giften adrenaline i.m., bij hypotensie, bij ernstig astma of een reactie met forse astma component en bij een anamnese met een bifasische reactie in de voorgeschiedenis.

Bij ontslag 

• Recept met 2 AAI; tevens instructie betreffende gebruik AAI.
• Poliklinische afspraak bij kinderarts (aandachtsgebied allergologie) of kinderarts-allergoloog.

Bij poliklinische controle 

• Analyse oorzaak anafylaxie en advies met betrekking tot vermijden trigger (bij voeding advies diëtiste).
• Adrenaline is de eerste keus bij behandeling van anafylaxie en een AAI kan door iedereen toegediend worden in zo’n geval; toediening hiervan is GEEN voorbehouden handeling.
• Geeft AAI instructie met een trainerpen (geef deze mee aan ouders).
• Geef een persoonlijk noodplan mee [Bijlage noodplan].
• Let op co-morbiditeit (astma) en adolescenten.

Deze samenvatting is bedoeld voor: kinderartsen, SEH-artsen, huisartsen, ambulancezorgprofessionals en diverse andere specialisten en zorgverleners die in aanmerking kunnen komen met kinderen met anafylaxie.

En gaat over: adequate herkenning en snelle behandeling van anafylaxie bij kinderen.

NVK-richtlijn

https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/anafylaxie_bij_kinderen/startpagina_-_anafylaxie_bij_kinderen.html

Klik hier voor Thuisartsinformatie